خلقت انعام (قرآن)خداوند آفریننده انعام و روزی دهنده آنها می‌باشد. ۱ - خالق انعامخداوند، آفریننده انعام: شتر، گاو و گوسفند است: والانعـم خلقها لکم... و چهارپايان را آفرید در حالى كه در آنها، براى شما وسيله پوشش، و منافع ديگرى است و از گوشت آنها مى‌خوريد! الم تر ان الله انزل... • ... و الانعـم مختلف الونه... آيا نديدى خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد ....... و از انسان‌ها و جنبندگان و چهارپايان انواعى با رنگهاى مختلف، فرو فرستاد. اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما... آيا نديدند كه از آنچه با قدرت خود به عمل آورده‌ايم چهارپايانى براى آنان آفريديم كه آنان مالك آن هستند؟! الله الذی جعل لکم الانعـم... خداوند كسى است كه چهارپايان را براى شما آفريد تا بعضى را سوار شويد و از بعضى تغذیه كنيد. ۲ - اندیشه در آفرینش انعامخداوند انسان را به تأمل و عبرت گیری از آفرینش انعام تشویق کرده است: وان لکم فی الانعـم لعبرة... و در وجود چهارپايان، براى شما (درسهاى) عبرتى است. وان لکم فی الانعـم لعبرة... و در وجود چهارپايان، براى شما (درسهاى) عبرتى است. الم تر ان الله انزل من السماء ماء... • ... و الانعـم مختلف الونه... آيا نديدى خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد ....... و از انسان‌ها و جنبندگان و چهارپايان انواعى با رنگهاى مختلف، فرو فرستاد. اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما... آيا نديدند كه از آنچه با قدرت خود به عمل آورده‌ايم چهارپايانى براى آنان آفريديم كه آنان مالك آن هستند؟! ۳ - خلقت انعام نشانه الهیآفرینش انعام، یکی از نشانه‌های غیر قابل انکار یگانگی آفریدگار هستی است: الم تر ان الله انزل... • ... و الانعـم مختلف الونه... الله الذی جعل لکم الانعـم... • ویریکم ءایـته فای ءایـت الله تنکرون. خداوند كسى است كه چهارپايان را براى شما آفريد. او آياتش را همواره به شما نشان مى‌دهد پس كدام يك از آیات او را انكار مى‌كنيد؟ در این آیه برای تأکید و گرفتن اقرار از همگان می‌فرماید: خدا آیاتش را همواره به شما نشان می‌دهد، بگوئید کدامیک از آیات خدا را می‌توانید انکار کنید؟! (یریکم آیاته فای آیات الله تنکرون ). آیا آیات و نشانه‌های او را در آفاق می‌توانید انکار کنید یا آیات او را در انفس؟ آیا آیات او را در آفرینش خود از خاک و سپس پیمودن مراحل جنینی، و مراحل بعد از تولد را می‌توانید انکار کنید، یا نشانه‌های او را در مساله حیات و مرگ؟ و آیا آیات الهی را در آسمان و زمین و آفرینش شب و روز می‌توان با دیده انکار نگریست؟ و یا آفرینش وسائلی برای ادامه حیات همچون انعام و چهارپایان؟ بر هر کجا که بنگرید آثار خدا نمایان است، کور باد چشمی که او را نبیند. به راستی با اینکه آیات و نشانه‌های او برای همگان روشن است چرا گروهی راه انکار را پیش می‌گیرند؟ مفسر بزرگ مرحوم طبرسی در پاسخ این سؤال می‌گوید: این انکار ممکن است از سه امر ناشی گردد: ۱. هوا پرستی که سبب می‌شود انسان با شبهات بی اساس چهره حق را بپوشاند (و به هوی و هوس خویش ادامه دهد، چرا که قبول حق او را محدود می‌سازد، از یک سو وظائفی برای او تعیین می‌کند، و از سوی دیگر محدودیت‌هایی اما هوا پرستانی که نمی‌خواهند نه آن وظائف را بپذیرند و نه این محدودیت‌ها را به انکار حق بر می‌خیزند هر چند دلائل آن روشن و آشکار باشد). ۲. تقلید و پیروی کورکورانه (از دیگران مخصوصا از پیشینیان) که آن نیز پرده بر چهره حق می‌افکند. ۳. پیشداوری‌های غلط و اعتقادهای فاسد پیشین که در ذهن رسوخ یافته مانع از بررسی و مطالعه بیطرفانه در آیات حق می‌گردد، لذا از درک آنها عاجز می‌ماند. ۴ - فلسفه خلقت انعامآفرینش انعام برای استفاده آسایش و رفع مشقت از آدمیان است: والانعـم خلقها... • وتحمل اثقالکم الی بلد لم تکونوا بــلغیه الا بشق الانفس... و چهارپايان را آفريد ....آنها بارهاى سنگين شما را به شهرى حمل مى‌كنند كه جز با مشقّت زياد، به آن نمى‌رسيديد. اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما فهم لها مــلکون• وذللنـها لهم فمنها رکوبهم ومنها یاکلون. آيا نديدند كه از آنچه با قدرت خود به عمل آورده‌ايم چهارپايانى براى آنان آفريديم كه آنان مالک آن هستند؟! و آنها را رام ايشان ساختيم، هم مرکب آنان از آن است و هم از آن تغذيه مى‌كنند الله الذی جعل لکم الانعـم لترکبوا منها ومنها تاکلون• ولکم فیها منـفع ولتبلغوا علیها حاجة فی صدورکم وعلیها وعلی الفلک تحملون. خداوند كسى است كه چهارپايان را براى شما آفريد تا بعضى را سوار شويد و از بعضى تغذيه كنيد. و براى شما در آنها منافع بسيارى (جز اينها) است، تا بوسيله آنها به مقصدى كه در دل داريد برسيد و بر آنها و بر كشتي‌ها سوار مى‌شويد. ۴.۱ - سوار شدن انسانهاآفرینش انعام برای سوار شدن انسان بر پشت آنها است: الله الذی جعل لکم الانعـم لترکبوا منها ومنها تاکلون. خداوند كسى است كه چهارپايان را براى شما آفريد تا بعضى را سوار شويد و از بعضى تغذيه كنيد. والذی خلق... لکم من الفلک والانعـم ما ترکبون• لتستوا علی ظهوره ثم تذکروا نعمة ربکم اذا استویتم... و همان كسى كه همه زوجها را آفريد، و براى شما از كشتي‌ها و چهارپايان مركب‌هايى قرار داد كه بر آن سوار مى‌شويد، تا بر پشت آنها بخوبى قرار گيريد سپس هنگامى كه بر آنها سوار شديد، نعمت پروردگارتان را متذكّر شويد و بگوييد: «پاك و منزّه است كسى كه اين را مسخّر ما ساخت، و گر نه ما توانايى تسخیر آن را نداشتيم. ۴.۲ - بهره‌وری انسانهاآفرینش انعام به جهت بهره‌وری انسان‌ها از آنها است: ... وانزل لکم من الانعـم ثمـنیة ازوج... براى شما هشت زوج از چهارپايان ايجاد كرد. ۴.۳ - تسبیح خدایادآوری نعمت‌ها و تنزیه و تسبیح خداوند، فلسفه آفرینش انعام است: والذی خلق... والانعـم... • ... ثم تذکروا نعمة ربکم اذا استویتم علیه وتقولوا سبحـن الذی سخر لنا هـذا وما کنا له مقرنین. و همان كسى كه همه زوجها را آفريد، و براى شما از كشتي‌ها و چهارپايان مركب‌هايى قرار داد كه بر آن سوار مى‌شويد، تا بر پشت آنها بخوبى قرار گيريد سپس هنگامى كه بر آنها سوار شديد، نعمت پروردگارتان را متذكّر شويد و بگوييد: «پاك و منزّه است كسى كه اين را مسخّر ما ساخت، و گر نه ما توانايى تسخير آن را نداشتيم. ۵ - پانویس
۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۴۷، برگرفته از مقاله «خلقت انعام». |